Kazlıdaki bazı çocuk oyunları

Köyümüz Qazi'de (Kazlı) Kürt kültür gelenek ve görenekleri yaşanmaktadır. Qazî Köyü'nde Serhad'ın diğer yörelerinde olduğu gibi geleneksel kırsal Kürt kültürü ve töreleri hâkim olup, etnik yapı olarak da çoğunluğu Kürt ve bir kısmı da Karapapak'lardan oluşmaktadır.

Köyümüzde oynanan bazı oyunları, görseller eşliğin de paylaşıp, hem unutulmamalarını hem anı tazelemeyi ve hemde bilmeyenlerin öğrenmelerini sağlamaya çalışacağım.

Cambıli veya Bıli oyunu; Türkler bu oyuna Misket diyorlar. Cambıli oyunu, Qazili erkek çocukların en gözde oyunuydu. Gün boyu, ellerimiz çamurdan çatlayana kadar oynadığımız çok sevdiğimiz bir oyundu. Oynadığımız misket'e "deq", attığımızda hedefe isabet ettiğin de "mêş" yada "aymêş", büyük miskete "gırdo", en son misketi hedefe atana "zır" yada "zırınci", ve hedefleri sürekli iyi tutturana "mêşanci" derdik.

Kap (Kap lîstin) oyunu: Kap oyunu, koyunların, keçilerin, ineklerin, atların ve eşeklerin arka bacaklarında bulunan dört yüzlü kemikle oynanan bir oyundur. Kürtlerin en eski oyunlarından biri olan bu oyun, babalarımız, dedelerimiz ve onların da babaları ve dedeleri zamanında oynanan bir oyundu. Günümüzde maalesef köyümüzde bu oyun oynanmıyor artık. Kap oyununun bir kaç çeşidi vardır; Bunlardan biri, cambıli (bilye) oyununa benzeyen bu oyundur, kaplar çizgiden çıkartılmaya çalışılırdı. Başka bir şekli de, günümüzdeki yazı, tura oyununa benzer bir oyundu; Kimi "çîk", kimi "şek" derdi, ve tüm kaplar yere atılırdı. Kap'ın durduğu yere göre bir ismi vardır. Kapların karışmaması için, boyayanlar ve daha ağır olması için içlerini kurşun ile dolduranlar da vardı. Ama genelde deq, yani asıl kap, koçların kap'ı olurdu. Kap oyununun daha bir çok farklı oynama yöntemi vardır.

Nehberek yada Nehbelk oyunu; Türkler bu oyuna "dokuztaş" diyorlar. Çocuk, büyük, kadın erkek herkes bu oyunu oynar. Zeka gerektiren bu oyunu, Kürtler çok güzel oynar.

Pen yada Pehîn oyunu; Kürt çocuklarının oynadığı bu oyun, sadece Kürtlerde vardır. Büyükler tarafından asla oynanmasını istemedikleri bu oyun, şiddet içeren bir oyundur. Genellikle kulik (çöp) ve açık alanlarda oynanan bu oyunda, biri alta girer ve çizdiği çizgiye yaklaşana tekme atar.

 Seqe oyunu; Bu oyunu genelde kız çocukları oynar.

 Sêberek yada Sêberk oyunu; Sêberek oyunu, Nehberek oyununun biraz daha basitidir.

Çevgırtonek oyunu;  Çevgırtonek oyununa Türkler "körebe" diyorlar. Kürt çocuklarının en gözde oyunlarındandır.

Şeşık oyunu; Kız ve erkek çocuklarının oynadığı bu oyunun, bir çok aşaması vardır. Bu oyunu yazmak, ayrı bir yazı konusu olacaktır.

Qawûş Veşartın yada Kemer veşartın oyunu: Erkek çocuklar tarafından oynanan bu oyun, dışarıda, açık alanda oynanan bir oyundur. Bir kişi kemeri saklar, daha sonra herkes kemeri aramaya koyulur. Kemeri bulan kişi, yakaladığı herkese kemerle vurur. Taki, önceden çizilen çizgi alanına ulaşana kadar, yakaladığı herkese vurabilir. Daha sonra, kemeri bulan kişi saklar ve tekrar herkes aramaya koyulur (saklayan kişi hariç).

Malmal oyunu;  Türklerin "evcilik" dediği malmal oyununu kız çocukları organize edip, bir-iki erkek çocuğu da ailenin babası olması için oyuna dahil ederler. Oyun gereği; çocuklar büyükler gibi davranıp, bir aile oluştururlar.

Gustîl yada Gustîla Wında oyunu: Bu oyun genelde erkeklerin kına gecelerin de oynanan bir oyundur. Mîr olan kişi, gustili (yüzük) gizlice birine verdikte sonra, eline kemer, poşu yada sert bir cisim alıp, sırasıyla oradaki gençlere yüzüğün kimde olduğunu sorar. Soru soracağı kişinin elinde kemerle vurur ve sorar "gustîl cem kî ye?" (yüzük kimde), şahıs yanlış cevap verdiğin de, eline bir daha vurulur ve bu sefer mir, ismi verilen şahsın yanına gidip aynı şekilde sorar. Yüzüğü bulan kişi, mir olur ve bu sefer o sormaya başlar.

Nanxarın oyunu: Bu oyun beyzbol oyunu gibi sopa ve top ile oynanır ama, beyzbol oyunu ile aynı değildir. Bir kişi, önceden çizgi ile belirlenmiş bir alanda durur, ipler, bezlerle yapılan yapılan topu, sopa yardımı ile rakibe fırlatır ve karşı taraftaki alana doğru kaçar. Rakip topu alıp, atana isabet edebilirse, bu sefer diğeri alta girer.

Daha önce yazdığımız Pariyê Çivîkê oyununu okumak için buraya, Maleke min heye oyunu içinde buraya tıklayın.

N.Ö

01.03.2016