Kürtlerin inanışına göre; İlk cemrenin yere düştüğü 20 Şubat akşamı, bahara giriş, baharın başlangıcıdır. Cemrenin yere düşmesi ile birlikte artık toprak ısınır, ölü toprak canlanır ve karlar yavaş yavaş erimeye başlar. Cemrenin toprağa düşmesinden sonra, ne kadar kar yağarsa yağsın, yine de artık insanı rahatsız edecek kadar soğuk olmaz ve ne kadar kar yağarsa yağsın, artık yerde duramayıp erir.
Kısacası cemrenin toprağa düşmesi, baharın başlaması olarak kabul edilir. Baharın başlaması ise, Kürtlerde Kosegêlî Bayramı olarak kutlanır.
Peki nasıl yapılır?
Bir kişi otlarla her tarafı kapatılarak Kose olur. Bir kişi de kadın kılığına girerek (bu kişi gerçek kadında olabilir ama genelde erkekler kadın kılığına girer) Kose'nin karısı olur. Eline bir baston alan Kose, karısını koluna takıp, ev ev dolaşıp tiyatro tarzı gösteriler yapıp, insanları eğlendirir.
Kose yarı yabani ve konuşamaz. Bazen bayılma numarası yapar, karısı ağıt yakar, kendisini döver. Sonra Kose uyanır, sevinir gibi yapıp, acayip sevinç çığlıkları atar. Bunun haricin de, onlarca oyun tarzı vardır.
Kose ile karısı hangi kapıya gitse, eve doğru gidince karısı şöyle bağırır "Kose hat, Kose hat", kapıyı çalıp ya şöyle derdi: "Serê salê, binê salê pîr qurbana kalê malê" Türkçesi şöyledir: Yılın başı, yılın sonu, evin yaşlı hanımı, evin yaşlı beyine kurban olsun. yada şöyle der: "Serê salê binê salê, xwedê kurekî bide xweyê malê" Türkçesi: yılın başı yılın sonu, Allah evin sahibine bir oğul versin.
Sonra evin sahibi çıkar, Kose ile karısı onları eğlendirir, onlarda Kose ile karısına un verir, uğurlar.
En sonunda toplanılan unların bir kısmı köy bakkalına satılıp, karşılığında bir şeyler alınır. Bir kısmı ile helva ve devşewıti yapılıp halka dağıtılır, arta kalan olursa da Kose ve Kose'nin karısı kılığına giren şahıslar evlerine götürür.
Kosegêlî Bayramı'nda daha bir çok şey yapılır. Bunlardan biri de; kızlar birbirlerine bağladıkları eşarp ve yazmaları evlerin damlarındaki kuleklerden (damdaki pencere) evlere sarkıtır, ve yukarıdaki tekerlemeleri söyler. Evin sahipleri de yazmalara bir takım hediyeler bağlar ve kızlar o hediyeleri yukarı çeker.
Kürt kültürüne ait bir çok şeyi kendine mal eden egemen Türk devleti, Kosegêlî Bayramını'da Kosegeldi veya Kösegeldi isimleri ile kendisine mal etmeye çalışıyor ama, Kosegêlî, Türklerde hiç bir şekilde yoktur. Varsa d, Kürt kültürü etkisi altında kalan Kürdistanlı Azeri, Terekeme ve Karapapak'larda vardır. Buda bu kültürün onlara ait olduğu anlamına gelmez, kaldı ki ismini saydığım bu halklar, Kürtlerin on binlerce yıllık Newroz Bayramını da kutluyor.
Eğer evimiz köyde olmuş olsaydı, sırf bu geleneği yaşatmak adına, her yıl Kosegêlî Bayramının kutlanmasına öncülük ederdim.
Belki bir gün köyümüzden yeni, Kürt kültür sevdalısı bir gençlik çıkarda, kutlar. Böyle bir gençlerin çıkması umuduyla.
22.02.2015
Kürtlerin geleneksek doğa bayramı inanışa göre cemre yere düştüğü gece toprakta filizin kuzu nun koyun rahminde can bulduğu geçen yıldan kalan erzak yiyecek vs.yeni yıla bereket katacağına inanilir evlerden un yağ ceviz bölgenin tarım ürünleri ne ise o talep edilir 12 kişi ile oyun kurulur ana figürler kale ve pir e erzak toplayıcısı genelde 2 kişi olur diğer kişiler 12 ayı temsilen oyun eylence biçiminde gelişir 2 Kosegeli gurubu karşılaşır ise 2 kose güreş yapar yenen diğerinin eşini almaya çalışır çok eğlenceli çocukluğumda bende oynadım selamlar
YanıtlaSilTamamen doğrudır katılıyorum saygilar
YanıtlaSil